Nieuw onderzoek: kwart eenoudergezinnen heeft financiële problemen
ANTWERPEN, 14 mei 2024 – Meer dan 1 Belgisch huishouden op 10 is een eenoudergezin. En een kwart van de eenoudergezinnen heeft financiële problemen, twee keer zo veel als de algemene bevolking. Daarenboven blijkt het moeilijker voor hen om een geschikte woning te vinden dan voor gezinnen met twee ouders. Dat, en veel meer, blijkt uit een nieuwe studie die de socio-economische uitdagingen van Belgische eenoudergezinnen gedetailleerd in kaart brengt. De studie werd uitgevoerd in opdracht van het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW), haar Franstalig-Belgische tegenhanger AMA, en IKEA België, en is gebaseerd op interviews met 991 bevraagden.
Van alle Belgische huishoudens is ruim een tiende (11%) een eenoudergezin, waar vooral moeders (62%) het gezinshoofd zijn. Het aandeel mannelijke alleenstaande ouders steeg de laatste jaren evenwel. Deze gezinnen hebben gemiddeld twee kinderen, meestal tussen 3 en 11 jaar. Terwijl de meeste eenoudergezinnen ontstaan na een relatiebreuk (40%) of echtscheiding (25%), heeft 1 op de 10 er bewust voor gekozen om vanaf het begin alleenstaande ouder te zijn. 4 op de 10 eenoudergezinnen deelt de voogdij niet en staat alleen in voor de zorg voor hun kinderen. Eenoudergezinnen zijn verspreid over heel Vlaanderen, maar zijn oververtegenwoordigd in Antwerpen (28%).
Over het onderzoek Er bestaan weinig gedetailleerde cijfers over de gekende uitdagingen van eenoudergezinnen, zoals koopkracht, huisvesting en werk. Om beleidsmakers en verenigingen op het terrein de nodige handvaten te geven om deze gezinnen te kunnen ondersteunen, hebben CAW, AMA en IKEA België een onderzoek laten uitvoeren, in samenwerking met Haystack Consulting. Dit onderzoek is een vervolg op een eerste editie uit 2022. Het onderzoek, uitgevoerd in april 2024, bestaat uit een kwantitatieve analyse van 991 eenoudergezinnen via een online panel en een incidentieonderzoek onder 1.494 personen om de representativiteit van eenoudergezinnen in België te beoordelen. De foutenmarge bedraagt 3%. |
Twee keer meer kans op armoede dan algemene bevolking
Alleenstaande ouders hebben het financieel moeilijker dan de algemene bevolking. Ze beschikken gemiddeld over een lager huishoudinkomen dan de algemene bevolking: 61% van eenoudergezinnen heeft een gezinsinkomen van €2.800 of minder, terwijl slechts 35% van de algemene bevolking onder deze drempel zit. Het aandeel eenoudergezinnen dat aangeeft financiële moeilijkheden te ondervinden is twee keer zo groot (24%) als datzelfde aandeel binnen de algemene bevolking (12%). Bovendien loopt minstens een derde het risico op armoede, vergeleken met een vijfde van de algemene bevolking. Dit risico verhoogt met het aantal kinderen: alleenstaanden met drie kinderen hebben een armoederisico van 63%. Tegelijkertijd zijn de meeste alleenstaande ouders actief aan het werk (71%), waarvan een meerderheid voltijds (51%).
Gebrek aan toegang tot geschikte huisvesting
Een van de meest prangende kwesties voor eenoudergezinnen is de toegang tot geschikte huisvesting die betaalbaar is én voldoende ruimte biedt voor de ouder en de kinderen. Slechts 30% van de eenoudergezinnen met drie of meer kinderen beschikt over een woning met een slaapkamer per gezinslid. 13% van deze gezinnen moet het zelfs doen met maar één slaapkamer. De grootste hindernissen die eenoudergezinnen ondervinden bij het vinden van een gepaste woning zijn betaalbaarheid (29%), lange wachtlijsten voor sociale woningen (19%), discriminatie door verhuurders (16%) en onregelmatig inkomen (14%). Zo'n 17% van deze gezinnen besteedt meer dan de helft van hun inkomen aan wonen. Onder alleenstaande ouders zijn er bovendien meer huurders dan onder de hele Belgische bevolking: slechts 55% van alleenstaande ouders is eigenaar van zijn of haar woning, in vergelijking met 72% van de Belgen.
Welzijnsorganisaties CAW en AMA roepen samen met IKEA België op tot actie
De resultaten van de studie tonen volgens CAW, AMA en IKEA België eens te meer aan dat doelgerichte beleidsmaatregelen nodig zijn om de precaire situatie van vele eenoudergezinnen op structureel vlak te verbeteren.
“Wonen is een basisrecht. We vragen dat beleidsmakers investeren in duurzame woonoplossingen voor mensen die het moeilijk hebben. Ik denk bijvoorbeeld aan woonvormen waar dak- en thuisloze alleenstaande ouders met kinderen gedurende een bepaalde periode opvang en begeleiding krijgen om een definitieve oplossing te vinden. Deze cijfers bevestigen wat we bij CAW elke dag zien: de wooncrisis laat zich heel erg voelen bij alleenstaande moeders met kinderen die geen fatsoenlijke en betaalbare woning vinden, wat dan weer gevolgen heeft op andere vlakken, hun inkomen, ouderschap, enzovoort. Het is absoluut noodzakelijk dat we structurele en specifieke maatregelen blijven nemen om eenoudergezinnen te ondersteunen,” zegt Bart Claes, algemeen directeur van CAW.
“Deze studie toont aan hoeveel eenoudergezinnen in een precaire situatie zitten en gedwongen worden om drastische oplossingen te vinden voor huisvesting, zoals verblijven bij vrienden of familie. Reken daarbij het verhoogde risico op armoede, en het is duidelijk dat we deze groep extra moeten ondersteunen en aan meer preventie moeten doen, zodat zij niet dak- of thuisloos worden,” vertelt Christine Vanhessen, directeur van AMA.
In samenwerking met verschillende organisaties vanop het terrein, ontwikkelden de drie partijen vorig jaar een memorandum met 10 concrete beleidsaanbevelingen om de financiële en huisvestingssituatie van Belgische alleenstaande ouders te verbeteren. Zo pleit het memorandum onder andere voor snellere en vlottere toegang tot degelijke huisvesting voor eenoudergezinnen, voor een snel overgangsinkomen voor alleenstaande ouders in noodsituaties, en voor de centralisatie van alle informatie over ondersteuning via één online platform.
De studie toont aan dat deze beleidsaanbevelingen overeenkomen met de belangrijkste noden die eenoudergezinnen zelf aangeven, want Belgische eenoudergezinnen vragen vooral ondersteuning voor huisvesting (68%), financiële ondersteuning (66%) en betere ondersteuningsdiensten (63%). Specifiek in Vlaanderen ziet de top vijf van beleidsmaatregelen die eenoudergezinnen verwachten er zo uit:
- Financiële steun voor huisvesting en nutsvoorzieningen
- Een groter aanbod en kortere wachttijden voor sociale woningen
- Een grotere kennis en bewustzijn over bestaande ondersteuningsmechanismen
- Vermindering van de voorheffing
- Grotere beschikbaarheid van mentale gezondheidszorg
Over het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW)
Het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) helpt mensen met al hun vragen en problemen die te maken hebben met welzijn. Er zijn 11 lokale afdelingen van CAW, verspreid over Vlaanderen en Brussel. De 11 Centra Algemeen Welzijnswerk helpen mensen met al hun vragen en problemen die te maken hebben met welzijn: van relatieproblemen tot administratieve juridische problemen, problemen met wonen, problemen in het gezin, familie, buurt, als slachtoffers, gedetineerden, jongeren, enzovoort. De CAW ’s hebben het voorbije jaar hulp en een houvast geboden aan meer dan 120.000 mensen in een kwetsbaar moment.
Meer informatie over CAW: www.caw.be
Over de Fédération des maisons d’accueil et des services d’aide aux sans-abri (AMA)
AMA is de Federatie van opvangtehuizen en hulpdiensten voor daklozen in Brussel en Wallonië. De Federatie verenigt zo’n 100 instellingen die opvang, onderdak en steun bieden aan volwassenen en gezinnen met psychosociale problemen die dakloos zijn (of geweest zijn) of slecht gehuisvest zijn.
Over "Welkom Thuis"
Met het project "Welkom Thuis", gelanceerd in 2021 in België en Luxemburg, wil IKEA kwetsbare eenoudergezinnen ondersteunen bij hun zoektocht naar degelijke huisvesting. Bezoek onze website en lees ons memorandum voor meer informatie en gedetailleerde cijfers over de situatie van eenoudergezinnen in België en Luxemburg.